Dlaczego wozy – od wozu cyrkowego do tiny house
Dlaczego wozy cyrkowe? Bo mają posmak egzotyki, dają poczucie „bycia w drodze“, pewnej mobilności, przygody. Bo mieszkając w nich mamy bliższy kontakt z przyrodą.
Wozy przeznaczone do mieszkania wynaleziono prawdopodobnie we Francji, w pierwszej połowie XIX wieku i na początku używane były głównie przez cyrkowców. Pomysł podchwycili w miarę szybko Cyganie. Pierwotnie wielkie wozy cyrkowe stanowiły jedynie zimowy dom mieszkalny i były przemieszczane ciągnikami bądź koleją. Dopiero z czasem powstały wozy mobilne.
Pierwsze turystyczne wozy pojawiły się w Anglii, pod koniec XIX wieku: luksusowe, początkowo ciągnięte przez konie. Również w Anglii powstał w 1908 pierwszy „Caravan Club“. Przed drugą wojną światową na wyspach brytyjskich było kilka tysięcy mobilnych wozów – taki był początek caravaningu.
Jednym z najsłynniejszych wozów w Polsce był oczywiście wóz Drzymały, polskiego chłopa, który zamieszał w wozie cyrkowym, gdyż pruscy zaborcy nie chcieli mu dać zezwolenia na budowę domu na zakupionej przez niego w 1904 roku działce.
Władze pruskie chciały wóz usunąć, argumentując, iż stojący w jednym miejscu przez ponad 24 godziny wóz jest domem. W tej sytuacji Drzymała systematycznie, codziennie przesuwał wóz na niewielką odległość, co dało mu argument, iż jako pojazd ruchomy nie podlegał przepisom prawa budowlanego. Przez kilka lat trwała sądowo-administracyjna walka.
Również w późniejszych epokach wozy przeżywały renesans wśród poszukujących wolności, rozwiązania problemów ekonomicznych czy namiastki wędrownego życia podczas urlopu.
W 1986 roku w Wielkiej Brytanii grupa młodych ludzi, przeciwników Margaret Thatcher wyjechała z Londynu na angielską wieś. Byli uczestnicy rave’owych imprez, uciekinierzy z zatłoczonej metropolii, nazywani w UK New Age travellers, zamieszkali w cygańskich wozach by prowadzić życie nomadów.
Prawie dwie dekady później ich życie zostało udokumentowane w albumie zatytułowanym „Nowi Cyganie” autorstwa fotografa mody Iaina McKella, który przez blisko 10 lat fotografował grupę.
Krach na rynku nieruchomości w latach 2006-2008 spowodował, że mieszkania, na które Amerykanie pozaciągali ogromne kredyty, stały się z dnia na dzień praktycznie bezwartościowe.
Wiele osób zaczęło szukać wówczas alternatywy. Dziesiątki tysięcy ludzi zdecydowało się na sprzedanie mieszkań i w przeddzień emerytury przeniosło się do mniejszych, ale za to kupionych za swoje pieniądze – często na kółkach.
Idea ruchu małych domów sprawdziła się i dzisiaj jest odpowiedzą nie tylko na kryzys ekonomiczny, lecz również sposobem alternatywnego stylu życia. W Niemczech od dawna już funkcjonują squaty składające się z wozów, właściciele bud jarmarcznych, mimowie, itd. też żyją w wozach.
W wielu europejskich krajach coraz popularniejsze stają się urlopy w wozach cyrkowych, cygańskich – a my zapraszamy wszystkich ciekawych tego, jak się żyje w wozie, do Puszczy Białowieskiej!